Tijdens onze kwelderwandeling van afgelopen september werden enkele velduilen in vlucht gespot. De fascinatie voor de vlucht van de velduilen was groot, en er ontspon zich een levendig gesprek over het voorkomen van bijzondere vogelsoorten in het Oldambtster polderlandschap. Ook de grauwe kiekendief als zomergast in dit kwelderlandschap, paste perfect binnen het gespreksonderwerp. De ‘grote leegte’ van het landschap, maakt dit tot een leefgebied bij uitstek voor beide genoemde vogelsoorten. Reden genoeg om je kennis te laten maken met deze bewoners van de uitgestrektheid. De kennismaking met beide vogelsoorten vindt plaats bij monde van Theo de la Ruelle, natuurgids en enthousiast vogelliefhebber.
Voor wie Theo niet kent laten wij hem graag eerst zichzelf introduceren in zijn eigen woorden:
Ik ben Theo de la Ruelle, geboren in Zeeuws-Vlaanderen en sinds 2006 woonachtig in de provincie Groningen. Al sinds mijn vroege jeugd ben ik natuurliefhebber, met een speciale interesse voor vogels. In de afgelopen vijftien jaar ben ik me steeds meer in de natuur gaan verdiepen en heb ik ook de opleiding tot natuurgids gevolgd. Mijn aandachtsgebied heeft zich verbreed, waarbij vooral dag- en nachtvlinders en libellen de boventoon voeren. Maar ook allerlei andere dieren. Mijn brede interesse in en enthousiasme voor de natuur probeer ik over te brengen met lezingen, natuurwandelingen, excursies en nachtvlinderavonden. En niet in de laatste plaats via mijn website www.mijnblogje.nl. Vol met foto’s van, en blogjes over Nederlandse natuur. Van roze sprinkhanen tot egels en van tapuiten tot boomkikkers.
De grauwe kiekendief hoort bij het Oldambt.
In deze rubriek wil ik jullie graag laten kennismaken met twee prachtige roofvogels, de grauwe kiekendief en de velduil
Een van de vogels die ik hier in Groningen leerde kennen was de grauwe kiekendief (Circus pygargus). De bruine kiekendief (Circus aeruginosus) kende ik uiteraard wel, die had ik in mijn jeugd meerdere malen gezien bij het krekengebied waar ik iedere week rondstruinde. Het was ook niet zo verwonderlijk dat ik de grauwe kiek nog nooit gezien had, want deze vogel liet zich zelden in Zeeland zien. Daar kwam bij dat de soort ook nog eens zeldzaam was. Ik was dus erg blij om deze prachtige roofvogel hier boven de akkers te zien zweven, als het ware dansend op de wind. In een lage schommelende glijvlucht met af en toe een vleugelslag op zoek naar een prooi. Met name veldmuizen en jonge vogeltjes, waar de kiekendieven ook hun naam aan te danken hebben.
De grauwe kiekendief is van oorsprong een bewoner van duinen, hoogveen, heide en moerassen. Hij kwam tot in de jaren zestig van de vorige eeuw met name voor op de Waddeneilanden, de Noord-Hollandse kust en in het binnenland op de heidegebieden. Na het ontstaan van de Flevopolders in de zestiger jaren ontstond daar een nieuw broedgebied van de grauwe kieken. Korte tijd was het zelfs het bolwerk van de kieken in ons land, maar dat duurde niet lang. Allerlei oorzaken lagen er aan ten grondslag dat de vogel qua aantal enorm achteruitging. In de tachtiger jaren leek de soort als broedvogel voorgoed uit de Nederlandse boeken te verdwijnen.
En dan, op een zomerse dag in juni 1990, ziet ornitholoog en natuurbeschermer Ben Koks een mannetje grauwe kiek met een muis in zijn poten boven een luzerne-akker in de Carel Coenraadpolder. De vogel vliegt naar het midden van het perceel, slaakt een kreet en uit het gewas stijgt een vrouwtje op om in de vlucht de prooi over te nemen. Dit gedrag van prooioverdracht in de vlucht vertonen kiekendieven alleen als een vrouwtje op het nest zit. Een nest van de grauwe kiekendief in een veld luzerne in het Oldambt!
Dit is het begin van jaren overleggen, afspraken maken, pionieren, observeren en vooral beschermen. Broedende vogels in akkers met luzerne, maar ook tarwe en gerst, dat is vragen om problemen. De jongen zijn immers nog niet uitgevlogen op het moment dat er geoogst wordt. Er is dus veel overleg met en medewerking van akkerbouwers nodig om de nesten tijdig te beschermen en te ontzien. En niet in de laatste plaats met de Groendrogerij BV Oldambt om afspraken te maken over het oogsten van de luzerne.
Beschermingswerk grauwe kiekendief.
♀grauwe kiekendief © Rein Hofman
De Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels (GKA, voorheen Werkgroep Grauwe Kiekendief) spant zich al jaren in om deze vogel te beschermen. Samen met de akkerbouwers, de drogerij, overheden en niet in de laatste plaats de tientallen vrijwilligers die in het broedseizoen vele uren in het veld doorbrengen. Dankzij die inzet en bescherming van velen kunnen er ieder jaar enkele tientallen jonge grauwe kieken groot worden. Helaas nog te weinig om van een gezonde populatie te kunnen spreken. Maar zonder al dat werk zou de grauwe kiek al lang als broedvogel voorgoed uit Nederland verdwenen zijn.
De grauwe kiekendief is een trekvogel en vertrekt zo rond augustus/september richting Afrika om te overwinteren. De volwassen vogels vertrekken als eerste, de jongen gaan later die kant op. Zo rond mei komen ze weer terug en gaan ze op zoek naar een partner. Sommige vogels zijn uitgerust met een GPS-zender en zijn gedurende hun trek mooi te volgen op de website van de GKA. Niet alle vogels overleven de trek en overwintering. Daarom is onderzoek en bescherming in hun overwinteringsgebied in Afrika net zo belangrijk als hier in de Nederlandse polders.
De grauwe kiekendief hoort bij het Oldambt. Niet voor niets is de vogel in 2016 door de leerlingen van de Groningse basisscholen verkozen tot de Soort van Groningen. Een vogel om trots op te zijn.
Meer informatie vindt u op:
Meer over de grauwe kiekendief en het beschermingswerk op de website van de Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels (www.grauwekiekendief.nl).
Het boek “De man op de dijk” van Elvira Werkman en Ben Koks beschrijft de ontdekking van de grauwe kiekendief op het Groningse platteland en het vele werk wat in de loop der jaren verzet is om deze vogel te beschermen.
Tot slot staan er op mijn website www.mijnblogje.nl twee blogjes over het beschermen van de nesten van grauwe kiekendieven en dat dat niet altijd rozengeur is. (https://www.mijnblogje.nl/20180815/grauwe-kiekendief/ en https://www.mijnblogje.nl/20190823/grauwe-kiekendief-2/)
Wordt vervolgd